18 वर्षदेखि निरन्तर
समकालीन साहित्य
समकालीन साहित्य
“कि कहै छी तूँ ! तोरा लग पानिनों नही पिवैत छी ।” (के भन्छस् तँ ! तँकहाँ म पानी पनि पिउदिनँ ।) गोरगाम्मा गाउँमा बस्ने शिवकुमारले फोनमै जवाफ फर्कायो ।
मसँगै १० वर्ष उठबस गरेको मान्छे २ वर्ष पछि नै किन यस्तो उट्पट्याङ्ग कुरा गर्दै छ । मेरो मनमा खुल्दुली मच्चियो । ऊ गाउँकै मान्छे भए पनि मेरो वारेमा मसँगै यस्ता बदनाम हुने कुरा नभन्नुपर्ने हो । म सोचमा डुबेँ ।
सफासुग्घरमा उसभन्दा एक कदम अघि छु । जागिर छ । समाजमा उसको भन्दा बढी सम्मान छ । म वैज्ञानिक चिन्तनले युक्त मान्छे, ऊ पनि एस.एल.सी.सम्म त विज्ञान पढेकै मान्छे हो । उसले जागिर पाएन त के भो ! घरपरिवार समालेर बसेको छ । दुई वर्ष अघिसम्म धर्मकर्मका कुरा मसँग नै सिक्ने गथ्र्यो ।
ती कुरा सम्झिँदा म बिलखबन्दमा परेँ ।
फोन डायल गरेँ । उसैलाई घर बोलाएँ । ऊ आयो तर खाटमा बस्न समेत मानेन । दलान बाहिरै मुढामा बस्यो । मैले जति अनुरोध गर्दा पनि मेरो कोठाभित्र पनि पसेन । पहिले त्यही कोठामा ऊ बस्थ्यो, खान्थ्यो, सुत्थ्यो । आज अपवित्र ठाउँजस्तो ठान्छ । पहिले बोल्न हिच्किचाउँथ्यो । अहिले बोली रहन्छ । अरूलाई बोल्नै दिँदैन । म चुपचाप उसलाई नियाल्दो भएँ ।
“तूँ सभ मासू–माँछ खाइछी । हम कण्ठी लेने छी ।” (तिमीहरू मासु–माछा खान्छौ । मैले कण्ठी लिएको छु ।) घाँटीको कण्ठी देखाउँदै उसले मेरो मनको द्विविधा निर्मूल पारिदियो ।
अझ एक कदम अघि सरेर भन्न थाल्यो, “तोरा सभक वर्तनवासन अपवित्र छै । आओर, मासू–माँछ सेवनके कारण तोंहू अपवित्र छी ।” (तिमीहरूका भाँडाबर्तन अपवित्र छन् । र, मासु–माछा सेवनका कारण तँ पनि अपवित्र छस् ।) मलाई उसका कुरा पचाउन गाह्रो प¥यो ।
म पनि के कम ! मैले पनि ती सब स्वेच्छाका कुरा भएको वताउँदै गाई–भैंसीको दूध, दही, घ्यू खाने मान्छेले पनि परोक्ष रूपमा अपवित्र नै भएको पुष्टि गर्न खोजेँ । हलो जोतेर, राँगा–खसी बेचेर कण्ठीधारीहरूले पनि हाम्रैजस्तै काम गरेको बखान गरेँ । ऊ केही क्रोधित भयो ।
“देखिही ! हम वैष्णव छी । जिद नही कर । तूँ अपन काज कर मुदा हमरा संग मुँह नही लाग ।” (हेर ! म वैष्णव हुँ । जिद्दी नगर । तँ आफ्नो काम गर तर मसँग मुख नलाग ।)
त्यही शिवकुमार पहिले मलाई भेट्दा घरबार समेत भुलेर मसँगै रहन रुचाउँथ्या । मैले नै उसकी आमा रिसाउलिन् भनेर उसलाई पठाउनु पथ्र्यो । वैष्णव हुनासाथ हित्तचित्त मिलेको साथी यस तरहले तर्किएको देख्दा म टोहलाई रहेँ ।